Σπερμοδιάγραμμα

Ο σκοπός της ανάλυσης του σπέρματος (σπερμοδιάγραμμα) είναι να δοθεί μία συνολική εκτίμηση της ποιότητας του, ώστε να εκτιμηθεί η ικανότητα του να γονιμοποιήσει.
Η ανάλυση σπέρματος περιλαμβάνει : 

Μακροσκοπική Εξέταση
Όγκος – Γενική Εμφάνιση – Ρευστοποίηση – Ιξώδες Οσμή – PH

Μικροσκοπική Εξέταση
Ανίχνευση συσσωματώσεων ή συγκολλήσεων σπερματοζωαρίων.
Η παρουσία συγκόλλησης είναι υποδηλωτική, αλλά όχι ικανοποιητική ένδειξη μιας ανοσολογικής αιτίας στειρότητας. Ανεύρεση άλλων κυτταρικών στοιχείων (π.χ. πυοσφαίρια, ερυθρά, πλακώδη επιθηλιακά κύτταρα)

Συγκέντρωση (αριθμός) σπερματοζωαρίων
Η ακριβής μέτρηση του αριθμού των σπερματοζωαρίων γίνεται με την ογκομετρική αραίωση του δείγματος και στη συνέχεια, με τη χρήση του αιματοκυτταρομέτρου Neubauer, σύμφωνα με το σχετικό πρωτόκολλο του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.)

Διαβάθμιση κινητικότητας σπερματοζωαρίων
Η διαβάθμιση της κινητικότητας των σπερματοζωαρίων που εφαρμόζεται βασίζεται στο σύστημα το οποίο προτείνεται από τον Π.Ο.Υ

α) κατηγορία α – ταχεία πρόσθια κίνηση
β) κατηγορία b – αργή ή νωθρή πρόσθια κίνηση
γ) κατηγορία c – επιτόπια κίνηση
δ) κατηγορία d – ακινησία

Τα χαρακτηριστικά της κινητικότητας του σπέρματος θεωρούνται ως ισχυρότερο από τις άλλες παραμέτρους ενδεικτικό στοιχείο της λειτουργικής του ικανότητας και κατά συνέπεια της δυνητικής γονιμότητας

Δείκτης κινητικότητας
Ο δείκτης κινητικότητας υπολογίζεται με το ποσοστό των κινουμένων σπερματοζωαρίων στο σπερματικό υγρό  και με την ποιότητα της κίνησής τους.
Από έρευνες που έχουν γίνει προέκυψε ότι, η τιμή του δείκτη αυτού δύναται να θεωρηθεί ως ένδειξη γονιμότητας με την έννοια ότι εμφανίζεται υψηλότερος στους γόνιμους άνδρες.

Αξιολόγηση μορφολογίας σπερματοζωαρίων
Οι ανωμαλίες στη μορφολογία του σπέρματος εκτιμούνται με την εξέταση παρασκευασμάτων με χρώση Παπανικολάου,η οποία περιλαμβάνει την καταγραφή μιας ή και περισσοτέρων ανωμάλων μορφών που πιθανώς υπάρχουν. Εφαρμόζοντας την πολυπαραμετρική με αυστηρά κριτήρια μέθοδο που προτείνεται από τον Π.Ο.Υ. τα μη φυσιολογικά σπερματοζωάρια κατατάσσονται στις παρακάτω τέσσερις κατηγορίες: 

α) Σπερματοζωάρια με ανωμαλίες σχήματος και μεγέθους κεφαλής.
β) Σπερματοζωάρια με ανωμαλίες αυχένα κα ενδιαμέσου τμήματος.
γ) Σπερματοζωάρια με ανωμαλίες ουράς.
δ) Ανώριμες μορφές σπερματοζωαρίων.

Δείκτες τερατοζωοσπερμίας
Ο δείκτης αυτός είναι ο μέσος αριθμός ανωμαλιών ανά μη φυσιολογικό σπερματοζωάριο.Η μορφολογική αξιολόγηση των σπερματοζωαρίων και δείκτης τερατοζωοσπερμίας αποτελούν σημαντική ένδειξη της γονιμοποιητικής ικανότητας του σπέρματος in vitro καθώς και της φυσιολογικής γονιμότητας in vivo. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, από έρευνες διαπιστώθηκε η πραγματοποίηση εγκυμοσύνης με τιμή του δείκτη τερατοωοσπερμίας μικρότερη ή ίση του 1,50.

Διαχωρισμός ζώντων / νεκρών σπερματοζωαρίων – Μέθοδος Ηωσίνης
Στις περιπτώσεις όπου το ποσοστό των μη κινουμένων σπερματοζωαρίων υπερβαίνει το 50% του συνόλου, τότε θα πρέπει να εκτιμηθεί το ποσοστό των ζώντων σπερματοζωαρίων με την εφαρμογή της μεθόδου της ηωσίνης,όπως αυτή περιγράφεται στο επόμενο κεφάλαιο.

Τέλος, σημειώνεται ότι, για την αρχική αξιολόγηση του σπέρματος απαιτείται η λήψη δύο δειγμάτων με ενδιάμεσο χρόνο, ο οποίος εξαρτάται από τις τοπικές συνθήκες,αλλά οπωσδήποτε όχι λιγότερο των 7 ημερών και περισσότερο των τριών μηνών.Εάν τα αποτελέσματα ανάλυσης των δύο αυτών δειγμάτων διαφέρουν σημαντικά, τότε πρέπει να εξετασθούν πρόσθετα δείγματα για τον λόγο ότι έχει παρατηρηθεί ουσιώδης μεταβολή των παραμέτρων του σπέρματος μέσα σε διάφορες χρονικές περιόδους.

Φυσιολογικές τιμές παραμέτρων σπέρματος σύμφωνα με τις Οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας
Όγκος : 2.0 ml ή μεγαλύτερος
PH : 7.2- 8.0
Αριθμός : άνω των 20.000.000 ανά ml
Ολικός αριθμός: άνω των 40.000.000
Κινητικότητα : 50% ή μεγαλύτερη (περιλαμβάνει το σύνολο αρίστης και μετρίας κινητικότητας)
Μορφολογία : άνω του 30% φυσιολογικές μορφές.