Ενδομητρίωση
Η ενδομητρίωση είναι μία πάθηση όπου ιστός ενδομητρίου βρίσκεται έξω από τη μητρική κοιλότητα σε διάφορα άλλα όργανα του εσωτερικού της κοιλιάς. Υπολογίζεται ότι πάσχουν περίπου το 10-15% των γυναικών και εμφανίζεται συχνότερα σε νέες γυναίκες ηλικίας 25-40 ετών.
Η συχνότητά της επηρεάζεται από γεωγραφικούς και φυλετικούς παράγοντες. Περισσότερο συχνή είναι σε προηγμένες χώρες. Προτιμάει τις πολύτοκες γυναίκες και αυτές που παντρεύτηκαν και τεκνοποίησαν σε μεγαλύτερη ηλικία.
Στην Ελλάδα θεωρείται ότι υπάρχουν τουλάχιστον 500.000 γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση διαγνωσμένη ή μη.
Η ενδομητρίωση αποτελεί μια από τις πιο αινιγματικές παθολογικές καταστάσεις στη γυναικολογία.
Το ενδομήτριο υπό φυσιολογικές συνθήκες βρίσκεται μόνο στο εσωτερικό της μήτρας.
Για αδιευκρίνιστους, μέχρι σήμερα, λόγους μπορεί να εμφανιστεί εκτός της μήτρας σε διάφορες περιοχές. Η πιο συνηθισμένη εντόπιση του είναι στις ωοθήκες,στις σάλπιγγες, στους συνδέσμους της μήτρας, στο περιτόναιο,που καλύπτει το εσωτερικό της κοιλιακής χώρας.
Οι γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση έχουν πόνο χαμηλά στην κοιλιά, πόνο κατά την στιγμή της σεξουαλικής επαφής,πόνο τις ημέρες της περιόδου,διαταραχές στην περίοδο και στειρότητα. Έτσι σε κάθε εμμηνορρυσία αυτές οι εστίες αιμορραγούν και συσσωρεύουν αίμα.
Όσο λοιπόν συνεχίζονται οι αλλεπάλληλοι κύκλοι της γυναίκας, συνεχίζεται και η ανάπτυξη των εστιών ενδομητρίωσης προκαλώντας δημιουργία κύστεων ή συμφύσεων και φυσικά πόνο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η επέκταση της νόσου δεν έχει πάντα σχέση με τα συμπτώματα. Είναι δηλαδή δυνατό γυναίκες με εκτεταμένη ενδομητρίωση να παρουσιάζουν ήπια συμπτώματα, ενώ αντίθετα γυναίκες με ήπια ενδομητρίωση να έχουν έντονους πόνους. Το πιο συνηθισμένο εύρημα για το οποίο η γυναίκα έρχεται στο γυναικολόγο είναι η κύστη της ωοθήκης,η οποία λόγω της μηνιαίας αιμορραγίας μοιάζει σαν υγρή σοκολατοειδής κύστη έχει περάσει τα 5-6 εκατοστά σε διάμετρο και έχει φυσικά δημιουργήσει αρκετά προβλήματα.
Οι πιθανοί μηχανισμοί που μπορούν να προκαλέσουν υπογονιμότητα στην γυναίκα σχετίζονται με :
Οι μικρές εστίες ενδομητρίωσης που βρίσκονται εντός της κοιλιακή κοιλότητας λειτουργούν
σε κάθε κύκλο της γυναίκας σαν μικροσκοπικές μήτρες.
1) Την δημιουργία συμφύσεων περιτοναϊκών, περισαλπιγγικών και περιωοθηκικών
2) Με αδυναμία γονιμοποίησης του ωαρίου
3) Ωοθηκική δυσλειτουργία,
4) Στη διαφοροποιημένη ανοσολογική ανταπόκριση
5) Στην ανώμαλη εξέλιξη ωοθυλακίου (ανεπάρκεια ωχρού σωματίου κ.λ.π)
Τα συμπτώματα βάζουν την υποψία της πάθησης.
Η διάγνωση μπορεί να γίνει με το υπερηχογράφημα όταν υπάρχουν ευδιάκριτες εστίες συνήθως πάνω από 2 εκατ. ενώ στις περισσότερες φορές χρειάζεται να γίνει λαπαροσκόπηση. Η θεραπεία πρέπει να εξατομικευθεί βάσει της ηλικίας της γυναίκας, των συμπτωμάτων, της επιθυμίας για μελλοντική εγκυμοσύνη και της έκτασης της ασθένειας. Η αντιμετώπιση γίνεται κυρίως με την λαπαροσκοπική χειρουργική.
Έχει μεγάλη σημασία η προσεκτική εξάχνωση και καταστροφή όλων των εστιών ενδομητρίωσης με τη χρήση Laser ή διαθερμίας από τα εσωτερικά γεννητικά όργανα της γυναίκας. Επίσης, με τη βοήθεια της λαπαροσκοπικής χειρουργικής μπορούμε να αφαιρέσουμε σοκολατοειδείς κύστεις
και φυσικά να λύσουμε τις περισαλπιγγικές,περιτοναϊκές ή περιωοθηκικές συμφύσεις που προκαλούν την υπογονιμότητα στη γυναίκα.
Την λαπαροσκόπηση ακολουθεί συνδυασμός φαρμακευτικών σκευασμάτων που έχουν στόχο την καταστολή του εμμηνορυσιακού κύκλου. Τα φάρμακα αυτά είναι:
– οι αγωνιστές της ορμόνης GnRH (Arvecap, Daronda, Elityran)
– τα αντισυλληπτικά χάπια
– τα προγεσταγόνα (Danatrol, Provera, Duphaston, Primolut-Nor).
Σε σπάνιες περιπτώσεις που η ασθένεια είναι πολύ εκτεταμένη,συχνά υποτροπιάζει και δεν υπάρχει επιθυμία τεκνοποίησης γίνεται χειρουργική ολική υστερεκτομία με αφαίρεση και των ωοθηκών. Σύμφωνα με την ταξινόμηση της Αμερικανικής Εταιρίας Γονιμότητας η ενδομητρίωση έχει ταξινομηθεί σε 4 στάδια.
Έτσι έχουμε:
I στάδιο (βαθμοί 1-5): μικρή (ελαχίστη) ενδομητρίωση
II στάδιο (βαθμοί 6-15) ελαφρά (ήπια) ενδομητρίωση
III στάδιο (βαθμοί 16-40): μέτρια ενδομητρίωση
IV στάδιο (πάνω από 40): εκτεταμένη (σοβαρή) ενδομητρίωση
Είναι προφανές ότι όσο πιο νωρίς τεθεί η διάγνωση και όσο πιο μικρή είναι η σταδιοποίηση της νόσου, τόσο πιο εύκολα μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της υπογονιμότητας. Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις,που έρχονται γυναίκες για πρώτη φορά στο γιατρό και η λαπαροσκόπηση δείχνει μια εξαιρετικά εκτεταμένη ενδομητρίωση που μπορεί όμως και αυτή να αντιμετωπισθεί ακόμα και με τις τελευταίες τεχνικές.